Update – GEANNULEERD De lezing van Sigrid Wallaert, gepland op 7 oktober 2025 om 19:30, gaat helaas niet door wegens ziekte. Bedankt voor jullie begrip!

Er valt de laatste jaren niet meer naast te kijken: Taylor Swift is overal, de universiteit incluis. Maar hoe ver reikt haar invloed precies? In deze lezing gaan we dieper in op de zogenaamde Swiftian Turn in de academische wereld, en hoe die academische idealen van kennis en expertise uitdaagt. De lijn tussen fan en onderzoeker vervaagt, en nieuwe soorten kennis worden geproduceerd. Wat betekent het voor de wetenschap als Taylor Swift onze auditoria en tijdschriften binnendringt? En heeft de popster ook een invloed op de politiek en het feminisme van het moment?

Na de lezing gaat Sigrid Wallaert in gesprek met onderzoeker Barbara van Dijck.

We leven nog steeds in koloniale tijden. Die oude orde is niet verdwenen, maar van vorm veranderd. Achter onze democratische, liberale façade schuilt een pikorde die nog altijd bepaalt welke levens tellen, en welke kapot gemaakt mogen worden.

Terwijl onze leiders het internationaal recht ondermijnen en medeplichtig blijven aan de genocide op het Palestijnse volk, rijst de vraag op: wat doet dat met ons? Wat zegt het over onze samenleving, onze instituties?

Aimé Césaire schreef hoe de ontmenselijking die elders wordt aanvaard, onvermijdelijk naar ons terugkeert. Hij noemde dat de ‘koloniale boemerang’. Schrijver en antropoloog Sinan Çankaya ziet deze geweldsspiraal al, bijvoorbeeld in de manieren waarop in Europa over vrijheid en veiligheid wordt gesproken. Politici, in Nederland en Vlaanderen, voeden keer op keer fascistische energieën. In zijn lezing ontleedt Çankaya de verleiding van raciale en seksuele spookbeelden in onzekere tijden.

Hoe blijf je mens wanneer het geweld zich aankondigt? Hoe redden we de democratie wanneer haar fundamenten van binnenuit worden uitgehold? En vooral: zijn we bereid de prijs van verzet te betalen?

Na de lezing gaat Sinan Çankaya in gesprek met journaliste Samira Bendadi.

In eerdere communicatie werd vermeld dat de titel van de lezing zou zijn “Schuld en schaamte als sociale wonden”, de titel en inhoud werd ondertussen door de spreker bijgesteld naar “‘De fascistische boemerang’: over geweld, ontmenselijking en de crisis van de democratie”. Hierboven kan je de meest up-to-date info over de inhoud terugvinden.

In 1500 liet Woyeken Hagen zich vrijwillig schaken om te kunnen trouwen met een man die ze zelf had gekozen. In 1601 werd Marin le Marcis zonder toestemming onderworpen aan intieme lichamelijke onderzoeken om te bepalen of Marin mannelijke of vrouwelijke geslachtskenmerken had. In 1889 onderging Charlotte de eerste ongewilde keizersnede in België.

Drie mensen, drie verschillende tijden en omstandigheden. Hun verhalen lijken nauwelijks iets met elkaar gemeen te hebben. En toch is er één element dat hen verbindt: telkens draait het om de aanwezigheid, of net de afwezigheid, van consent.

Vandaag linken we toestemming vooral aan seksueel geweld en #MeToo. Maar de geschiedenis laat zien dat de strijd om zeggenschap over je eigen lichaam veel ouder en veelzijdiger is. In ‘Een vergeten geschiedenis van consent’ onderzoeken historici Chanelle Delameillieure en Jolien Gijbels hoe mensen door de eeuwen heen laveerden tussen dwang en vrije wil. Hoe wisten gemarginaliseerde groepen ruimte te creëren voor eigen keuzes? Welke vormen van verzet, onderhandeling of stil protest kwamen daarbij kijken?

Deze lezing opent een venster op de verrassende, vaak ongemakkelijke geschiedenis van een concept dat iedereen kent, maar dat moeilijk blijft om precies te definiëren. Een blik op het verleden maakt duidelijk dat mensen om diverse redenen instemden met situaties die ze eigenlijk niet wensten, en dat niet iedereen over evenveel zeggenschap beschikte. De lezing laat zien dat toestemming vaak moeilijk herleid kan worden tot een eenvoudige ja of nee en nodigt uit tot verder nadenken over de vele grijstinten tussen dwang en vrijheid.

Na de lezing door Jolien Gijbels en Chanelle Delameillieure volgt er een panelgesprek met Douwe Haenen en moderator Anneleen Lemmens. Tussendoor is er een artistieke interventie door Yousra Benfquih, die een brief brengt rond consent, kolonialiteit en taal.

Wat betekent het om je grenzen te bewaken in een wereld waarin alles voortdurend schuurt, duwt en trekt? Hoe blijf je trouw aan jezelf wanneer systemen, mensen of verlangens je in tegenovergestelde richtingen dwingen?

In dit essay voor de reeks Karakters neemt auteur Sharvin Ramjan je mee langs verschillende steden en diverse thema’s om grenzen in cross-sexual identity vriendschappen, open relaties en op je werk onder de loep te nemen. Geen neutrale blik, maar een lens gevormd door intersecties: van culturen en perspectieven, van plichten en privileges, van innerlijke spanning en uiterlijke verwachting. De toon is persoonlijk, essayistisch en confronterend.

‘Sharvin Ramjan vindt de juiste woorden om de tijdsgeest te vatten en pertinente vragen te stellen over onze werkcultuur, de complexiteit van hedendaagse relaties en de hypocrisie in het diversiteitsdebat. Zijn ontwapenende toon zorgt ervoor dat je je steeds betrokken voelt als lezer.’

– Jozefien Meijer, mediamaker, schrijver en coördinator Talentontwikkeling deBuren

Nooit Genoeg van Sharvin Ramjan is een publicatie in de reeks Karakters, essays over filosofie en cultuurkritiek in zakformaat. De Karakters zijn een samenwerking van Studium Generale, Academia Press, deBuren en Rekto:Verso. Tijdens deze boekvoorstelling leest Sharvin voor uit Nooit Genoeg. Daarna volgt een gesprek over grenzen in werk en relaties met Kelia Kaniki Masengo. Babeth Fonchie Fotchind brengt een beschouwende tekst over het boekje en drag queen Chelsea Croft leidt de avond met elegante hand in goede banen. Nadien is er tijd voor een drankje en kan je het boek kopen aan de boekenstand.

Deze middag vindt plaats in het kader van het Festival van de Gelijkheid en is een samenwerking tussen deBuren en Studium Generale. Tickets zijn verkrijgbaar via de website van Festival van de Gelijkheid, studenten kunnen gratis binnen via reservatie van een studententicket.

Sita Mohabir, Sofie Avery en Elly Van Eeghem houden in drie mini-keynotes de safe(r) space tegen het licht: is die begrenzend of net bevrijdend, en is ze überhaupt mogelijk?

Sita Mohabir onderzoekt hoe de kruispunten van handicap, etniciteit en gender bepalen wie binnen organisaties wordt ingesloten en wie buitengesloten. In haar keynote staat de vraag centraal wat een ‘safe space’ kan betekenen voor groepen die vaak minder ruimte krijgen om zich echt veilig en gehoord te voelen. Daarbij gaat zij in op de voorwaarden én de valkuilen bij het vormen van zulke ruimtes. Tegelijkertijd benadrukt zij dat ook binnen gemarginaliseerde groepen verschillen en ongelijkheid bestaan, waarbij mensen tegelijkertijd privileges als vormen van uitsluiting kunnen ervaren — en nodigt ze ons uit kritisch te kijken naar onze eigen rol in het creëren van meer inclusieve ruimtes.

Sofie Avery neemt de universiteit als safe space op de korrel. De laatste jaren berichtten onze media over getuigenissen van grensoverschrijdend gedrag en toxisch leiderschap in de academische wereld, met publieke verontwaardiging tot gevolg. In pogingen om imagoschade te vermijden, slaan universiteiten keer op keer de bal mis. Hoe komen we tot de cultuurverandering die nodig is, en waarom is een verplichte omstandertraining niet genoeg?

Elly Van Eeghem onderzoekt hoe we de publieke ruimtes van de stad waar we wonen, werken, passeren, leven als (on)veilig ervaren? Hoe gaan we om met het verschil tussen effectieve onveiligheidsproblemen in de stad en affectieve onveiligheidsgevoelens van mensen? Ze neemt ons mee naar verschillende steden waar ze de afgelopen jaren werkte om samen met bewoners nieuwe plekken te bouwen en zo de verbeelding en beleving te veranderen van een plein, straat, brug, park of parking.

Het nagesprek wordt in goede banen geleid door Anneleen Lemmens, coördinator van Engagement Arts, een organisatie die zich inzet om seksisme, machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag in de brede culturele sector aan te pakken.

Debatten over migratie lopen vaak vast in dezelfde tegenstelling: óf je bent voor open grenzen, óf je wilt Europa veranderen in een fort. Maar wat als we weigeren om ons te laten opsluiten in dat keurslijf? In deze lezing breekt Albina Fetahaj de huidige denkkaders open. Dit begint met de simpele, maar nooit gestelde, vraag: “Wat is een grens?”. Wie deze vraag serieus neemt, zet zich schrap voor een hele ontdekkingstocht. Want al snel wordt duidelijk dat grenzen meer zijn dan droge lijnen op een dode kaart. Het zijn machtsmechanismen. Door zich te mengen met onder andere ras, klasse en gender bepalen grenzen wie welkom is en wie niet, wie zich ergens thuis mag voelen en wie wordt uitgesloten of verdreven.  Fetahaj daagt ons uit om die orde open te breken en het ondenkbare, een wereld zonder grenzen, denkbaar te maken. Haar pleidooi gaat verder dan het louter wegdenken van grenzen: het is een uitnodiging om de wereldorde zelf opnieuw te verbeelden en samen te zoeken naar een rechtvaardiger toekomst – voor iedereen.

Na de lezing gaat Albina in gesprek met een moderator. Getting the Voice Out, een collectief dat verhalen verzamelt van personen in de gesloten centra van België, brengt getuigenissen.

Traversées (Mahmoud Ben Mahmoud, 1983, België-Frankrijk-Tunesië, 91’).
Om 18:00 is er een screening voor studenten, om 20:30 een tweede screening voor het breed publiek, zonder lezing. De tickets voor de eerste screening kan je hier terugvinden, de tickets voor de screening om 20:30 komen online in januari.

Alle hens aan dek, KASKcinema en Studium Generale zijn scheepsgenoten voor deze bijzondere vertoning van Traversées. Op Oudejaarsavond 1980 maakt de Tunesische Youssef een tocht met de veerboot van Oostende naar Dover. Wanneer hij te midden van het Engelse kanaal het nieuwe jaar ingaat, komt zijn visa echter te verlopen. Overgeleverd aan de administratieve onwrikbaarheid van natiestaten komt hij voor een onmogelijke situatie te staan. Zonder geldig paspoort wordt hij zowel door de Britse als Belgische grenswacht het afstappen geweigerd en is hij gedoemd om tussen beide naties te blijven ronddobberen.

Deze lang verloren gewaande filmparel van Tunesisch filmmaker Mahmoud Ben Mahmoud is een van de Belgische filmgeschiedenis haar meer excentrieke schatten. Met Kafkaiaanse kwinkslagen en psychologische gevoeligheid weet Mahmoud de absurditeiten van landsgrenzen in vraag te stellen. Het resultaat is een poëtische parabel die 30 jaar later ook profetische doemdroom blijkt. Terwijl Youssef zijn ontsnapping beraamt, loert de dreiging van rechtse nationalisten op het binnenland en worden de muren van fort europa verder bewapend. Grenzen lijken zich zo langzaam te vermenigvuldigen tot bijna metafysische proporties.

Voorafgaand aan deze vertoning geeft filmwetenschapper Lennart Soberon een inleiding over de verbeelding van grenslandschappen. Hoewel we klassieke grensiconografie zoals controleposten en hekkens makkelijk herkennen, worden moderne borderscapes gekenmerkt door hun ondoorzichtige karakter. Om staatsgeweld te identificeren moeten we ook oog hebben voor de administratieve, digitale en emotionele barrières via welke macht zich reproduceert.

“Onvertaalbaar” is de intieme zoektocht van Lisette Ma Neza naar een eigen taal. Zelf groeide ze op in een meertalige omgeving, en ontdekte ze dat geen enkele taal volledig is. Via onvertaalbare woorden, herinneringen en ontmoetingen verkent ze hoe taalgrenzen zowel botsen als in elkaar overvloeien, en hoe meertaligheid zowel kwetsbaar als verrijkend kan zijn.

“Er zijn weinig mensen die met woorden zo kunnen raken, dat het lijkt alsof ze je zowel een spiegel voorhouden als een raam naar hun magische innerlijke wereld openzwaaien. Lisette doet dat telkens weer, en ik ben dankbaar haar te mogen lezen en van haar te kunnen leren.” – Dalilla Hermans, auteur en theatermaker

This lecture is part of the Dag van de Filosofie, tickets will be available starting from February 10 via www.dagvandefilosofie.be

Monsters and the monstrous have always evoked the contradictory responses of fascination and fear. The boundaries between the human and the monstrous are dangerously porous and how these boundaries are drawn works to define who we are and how we define the normal (body). A sense of ontological, epistemological and ethical uncertainty and confusion that can resolve either in outright horror at the human inability to control a seemingly threatening materiality, or in a move towards alternative and more hopeful modes of becoming.

It’s little exaggeration to say that the representation of the monstrous/the anomalously embodied/the strange leaks and flows across material, political, philosophical. artistic and bioscientific imaginaries alike. The very excessiveness of corporeality that promises to productively transgress conventional expectations and boundaries can be both scholarly and fun, and under conditions of promise can revalue what has been figured as the excluded other.

Following the lecture, Margrit Shildrick will engage in a conversation with Professor of Ethics and Moral Philosophy Seppe Segers. This afternoon is a collaboration between the Dag van de Filosofie, Universiteit Gent and Studium Generale Gent.

De Britse bioloog Charles Elton wordt vaak gezien als de grondlegger van het onderzoek naar dieren en planten die nieuwe gebieden bezetten. Zijn boek The Ecology of Invasions by Animals and Plants uit 1958 geldt daarbij als het officiële startschot. Maar natuuronderzoekers hadden al veel eerder oog voor levensvormen die zich vestigen op vreemde bodem.

Al in de achttiende eeuw ziet de beroemde Zweedse geleerde Carolus Linnaeus dat exotische planten zich soms op eigen houtje verspreiden en wortel schieten in de vrije natuur. Hij is de eerste die in kaart brengt hoe deze nieuwkomers zich over de wereld verspreiden. Vooral de mens speelt daarbij een sleutelrol. In tegenstelling tot vandaag ziet Linnaeus deze succesvolle exoten niet als bedreiging, maar als een verrijking van de inheemse natuur.

Het is niemand minder dan Charles Darwin die als eerste een succesvolle exoot bestempelt als ‘invasief’. Tijdens zijn reis met het schip de Beagle zag hij op de pampa’s van Zuid-Amerika hoe een Europese tuinplant zich snel uitbreidde en typische pampaplanten verdrong. Niet lang daarna wordt Europa getroffen door zijn eerste echte planteninvasie: een ogenschijnlijk onschuldige waterplant uit Noord-Amerika houdt wetenschap, politiek en pers in de ban.

In deze lezing vertelt botanisch filosoof Norbert Peeters meer over deze vergeten voorgeschiedenis van het denken over planten die zich in nieuwe gebieden vestigen. Hij baseert zich daarbij op zijn recente promotieonderzoek.

Na de lezing gaat Norbert Peeters in gesprek met Tim Adriaens, landschapsecoloog gespecialiseerd in invasieve soorten. Helen Weeres, Saïda Ragas en Malika Soudani voorzien literaire en filmische interventies over het exoot-zijn.