We leven in een bijzonder snel veranderende samenleving en dat heeft zijn gevolgen voor de wijze waarop wij omgaan met de belangrijke momenten in een mensenleven of in een gemeenschap. In vroegere tijden hanteerden we voorspelbare, vaststaande rituelen bij geboorte, dood of transitie. In onze hedendaagse, zogenaamde ‘fluid society’, leven we veel meer op onszelf gericht en in wisselende netwerken. We verhouden ons niet meer tot één welbepaalde levensbeschouwing, religie of groepsvisie van waarden en normen waaruit we kiezen al naargelang wat er best past bij de gemeenschap waartoe we op dat moment behoren of waarmee we een bepaalde gebeurtenis willen delen. Dat kan soms tijdelijk zijn of puur virtueel.
In een periode van ontkerkelijking kwam er grote kritiek op de rituelen waarbij vooral hun authenticiteit in vraag gesteld werd. Maar sinds de jaren ’90 wordt er geëxperimenteerd met andere manieren van betekenisgeving. Dit met nadruk op het individu, de oorspronkelijkheid en de authenticiteit. Denk aan allerlei ‘alternatieve’ manieren om te trouwen, te rouwen of om een overgangsfase te beleven, maar ook het ontstaan van kleine rituelen voor niet-erkende momenten van verlies of persoonlijke gebeurtenissen.
Studium wil inzicht verwerven in die samenleving in transitie en in het bijzonder in de wijze waarop wij als gemeenschap en als individu op zoek zijn naar nieuwe rituelen om betekenis te geven aan momenten die ons dierbaar zijn.
Deze reeks lezingen kwam tot stand in samenwerking met Barbara Raes, gastcurator voor Studium Generale 17-18.
Zij is naast onderzoeker aan het KASK, School of Arts, ook curator van Theater Aan Zee 2018. De kern van het programma van Theater Aan Zee inspireert zij met haar discours rond kunst, afscheid en rituelen voor niet-erkend verlies als verbinders in tijden van transitie.
23.10.2018
Lucas De Man, Ik weet niet dus ik ben
We duiken in het jaarthema met een algemeen beschouwelijke inleiding ‘Ik weet niet dus ik ben. Een voorzichtige ode aan het niet-weten en niet-moeten’. Lucas De Man gaat dieper in op de bedreigingen van het menselijke in tijden van angst en algoritmes. Hij pleit voor de kracht van het niet weten en het niet moeten.
De zoektocht naar zin en betekenis is zo oud als de mensheid zelf. We dachten de antwoorden te vinden in religie, in politiek, op de vrije markt… Maar we vonden daar vooral chaos en oorlog en ongelijkheid en nog meer vragen. Godzijdank, vonden we computers uit en na lang ratelen en piepen hadden die het antwoord: 42. Juist ja. Terug naar de mensen, naar wetenschappers. Zij moesten het toch weten? Een van de grootste wetenschappers van de vorige eeuw, Stephen Hawking wijdde zijn leven aan het construeren van een theorie van Alles en ontdekte dat er niet één waarheid, één begin, één tijd of één universum is. Hij leverde het wetenschappelijk bewijs voor het feit dat we het niet weten. Dus daar staan we dan. Hulpeloos. Bang.
Lucas De Man (1982) haalde zijn MA Literatuur in Leuven en ging daarna naar de regieopleiding van de Theaterschool in Amsterdam. Hierna heeft hij zich verder ontwikkeld tot cultureel ondernemer met een innovatieve werkwijze.
De stichting creëert ruimte voor momenten waarop je jezelf, de ander en de wereld tegenkomt en samen niet weet.
In samenwerking met TAZ, Academia press en KAAP. De Karakterpublicatie van Lucas De Man is te vinden via deze link.
06.11.2018
Isil Vos, Och, arme…
I.s.m. de vakgroep Sociaal Werk, HoGent
20.11.2018
Rashif El Kaoui, Oprecht kwetsbaar
Toen Kim Kardashian in 2015 ‘Selfish’ uitbracht, een fotoboek met selfies, vertolkte ze al dan niet bewust de tijdgeest. Maar hoe win je nog de aandacht van een generatie die voornamelijk op zichzelf gericht is? De technologie om te communiceren wordt steeds beter, maar hebben we elkaar nog wel iets te zeggen? En hoe vermijden we dat sociale media de echokamers van ons eigen gelijk zijn?
Theatermaker Rashif El Kaoui studeerde in 2014 af als acteur, rapper, audiomaker en schrijver. In 2016 won hij de El Hizjra Literatuurprijs in de categorie proza. Voor Studium Generale gaat hij op zoek naar houvast in een gedigitaliseerde en gepolariseerde wereld.
in samenwerking met TAZ, Academia Press en KAAP
in samenwerking met Studium Generale – afdeling geneeskunde UGent en Museum Guislain
De Karakterpublicatie van Rashif El Kaoui is te vinden via deze link.
27.11.2018
Joris Hessels en Dominique Van Malder, “Allemaal Gaga”
“Toneelmakers en beste vrienden….” Zo start “Allemaal Gaga”.
Joris Hessels en Dominique van Malder trokken met een plooicaravan en een hyperlokaal-verzoek-kanaal langs kwetsbare en minder kwetsbare plekken om plaatjes te spelen en gesprekken te voeren. Je kon hun ervaringen drie seizoenen lang volgen op CANVAS.
In hun eigen speelse stijl vertellen ze honderduit over hoe het programma ooit als sociaal artistiek project startte, en wat het met hen deed. Over de noodzaak van empathie in neoliberale efficiënte tijden, over de kwetsbaarheid van het leven in al zijn gedaantes en over u en u en u en u…
In samenwerking met TAZ, Academia Press en KAAP. De Karakterpublicatie van Joris Hessels en Dominique Van Malder is te vinden via deze link.
04.12.2018
Philipp Blom, Wat op het spel staat…
Veel staat op het spel. Zowat alles eigenlijk. Philipp Blom schreef een vlammend betoog vol sterke beelden en scherpe inzichten over de maatschappelijke, ecologische en politieke gevolgen van de klimaatsverandering. Zijn boek vormt het vertrekpunt van deze avond.
Philipp Blom studeerde in Wenen en Oxford en schrijft voor tal van Britse en Duitse kranten en tijdschriften, zoals The Times Literary Supplement, The Independent, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Die Zeit, en voor Vrij Nederland. Hij publiceerde onder andere ‘Het verdorven genootschap’, ‘De opstand van de natuur’ en ‘Wat er op het spel staat’.
De lezing wordt gevolgd door een nagesprek met Paul Verhaeghe.
Voor en na de lezing vindt u in de hal een boekenstand van Boekhandel LIMERICK
met ondersteuning van Vormingplus Gent-Eeklo en Masereelfonds
In samenwerking met Kaaitheater en KAAP
29.01.2019
Stichting Nieuwe Helden, De Man is Lam – extra Studiumavond
WAT BETEKENT HET VANDAAG OM MAN TE ZIJN?
Echte mannen tonen geen betrokkenheid, huilen niet, trotseren sneeuwstormen, maken vuur en repareren banden, maar moeten intussen tegelijk ook meesnikken met Grey’s Anatomy, kaarsjes aansteken en de gezinstaken op zich nemen… Het valt niet mee om man te zijn in een sterk vervrouwelijkte maatschappij vol tegenstrijdige verwachtingen. Verkeert de man in crisis? Drie heren luiden de noodklok. In naam van alle mannen trekken ze op onderzoek uit.
MAKERS & SPELERS
Lucas De Man (creator en tv-presentator)
Ahmet Polat (fotograaf en filmmaker)
Rashif El Kaoui (audiovisueel kunstenaar)
Met dank aan Kunstencentrum Vooruit
21.02.2019
Sien Volders, KORT
Studium Generale presenteert, samen met Boekhandel LIMERICK, KORT, hét Gentse jaarlijks festival met en over het kort verhaal. Speciaal voor deze avond, schrijft Sien Volders een Karakter, prikkelend letterenmateriaal in zakformaat. Drie kortverhalen over afscheid, afstand en achterklap. Een jongen worstelt met herfstige rouw, een grootmoeder zoekt naar wat vanop afstand al dan niet gezegd kan worden en een jonge arbeidsmigrant komt in een kerstverhaal terecht.
Sien Volders (1983) studeerde kunstwetenschappen en antropologie. Haar opgemerkte debuutroman Noord (2017) werd genomineerd voor verschillende debuutprijzen. Naast haar werk als redacteur en interieurvormgever werkt ze aan haar tweede roman. Volders woont en werkt in Gent.
Naast Sien Volders presenteren we ook volgende letters:
– de geweldige verhalenbundel WIJ, HET SCHUIM van CARO VAN THUYNE
– VERDWAALD van WILJAN VAN DEN AKKER, een verhalenbundel waarin de schrijver een stem geeft aan de eeuwige relativiteit van onze plaats in de wereld, een boek dat doordringt tot de kern van het bestaan,…
– een ode van BENT VAN LOOY aan JD Salinger
– het debuut VEENLAND van DAISY JOHNSON (Haar nieuwe roman EVERYTHING UNDER siert trouwens de longlist van de Man Booker Prize.)
i.s.m. TAZ, Academia Press en KAAP
i.s.m. VFL als subsidiegever
i.s.m. Boekhandel LIMERICK
26.02.2019
Brigitte Herremans, Hoe verhalen de strijd voor mensenrechten voeden
Waar dictaturen zijn, komen mensen in opstand en eisen ze hun rechten op. Zeker sinds het einde van de Koude Oorlog, toen een nieuwe periode werd ingeluid waarin mensenrechten een belangrijke plaats innemen in het morele discours. Het potentieel van herstel voor mensenrechtenschendingen had een sterke uitwerking op onderdrukte burgers wereldwijd. Al is het onduidelijk waar de strijd heen leidt, hij moet gestreden worden, schreef Albert Camus in ‘De mens in opstand’. Verzet houdt niet alleen een ontkenning in, het is vooral een bevestiging van onze menselijke waarden.
Midden-Oostenexpert Brigitte Herremans pleit dat literatuur een wapen is in de strijd voor mensenrechten. Woorden verbinden vreemden, ze bouwen bruggen tussen mensen die vaak mijlenver van elkaar afstaan. Omgekeerd is stilte een veelgebruikt wapen bij onderdrukking. De wetenschap dat je verhalen nooit zullen gehoord worden, dat je zal wegkwijnen in een cel en zelfs je familieleden de strijd voor je terugkeer zullen staken, voedde de machteloosheid van vele dissidenten in dictatoriale regimes zoals in Syrië, Libië of de Sovjet-Unie. Amerikaans filosofe Rebecca Solnit meent dat bevrijding altijd een verhalend proces is: er worden verhalen naar buiten gebracht, de stilte wordt doorbroken en er worden nieuwe verhalen geschapen.
Brigitte Herremans was medewerker Midden-Oosten bij Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen van 2002 tot 2017. Momenteel is ze werkzaam als experte Midden-Oosten en Noord-Afrika bij BOZAR.
Brigitte studeerde Oosterse Talen en Culturen (Arabisch en Bijbels Hebreeuws) en Internationale Politiek. Vanuit een rechtenbenadering doet ze beleidsbeïnvloeding en sensibilisering over het Israëlisch-Palestijns conflict. Het respect voor het internationaal recht loopt als een rode draad door haar werk rond Israël en de Palestijnse gebieden en de bredere regio. Een boegbeeld van betrokkenheid.
Literatuur is voor Brigitte Herremans steeds een sterke voedingsbodem geweest en is een inspiratiebron voor haar mensenrechtenactivisme. Als kind maakte ‘Het Achterhuis’ van Anne Frank een verpletterende indruk. En toen ze later ‘De goelagarchipel van Aleksandr Solzjenitsyn las, kon wat ze had gezien nooit meer worden uitgewist. Van ‘Beminde’ van Toni Morrison, ‘Ontheemd’ van Edward Said, ‘De Staat van Beleg’ van Mahmoud Darwish tot ‘De Terugkeer’ van Hisham Matar: bij elk boek kreeg ze nieuwe inzichten over de mens en zijn onverwoestbare verlangen naar vrijheid.
Een avond over de kracht van literatuur, over hoe literatuur je betrokkenheid kan aanwakkeren of vergroten…
In samenwerking met TAZ, Academia Press en KAAP. Met ondersteuning van Willemsfonds
12.03.2019
Laura Van Dolron & De Koe, Een Antwoord op alle Vragen
Stand-Up Philosophy in Concert – Een live gecomponeerde voorstelling gebaseerd op …de vragen van het publiek!
Genoeg eenzame avonden op het toneel, Laura van Dolron gaat samen met Willem de Wolf van De Koe een antwoord geven op AL UW VRAGEN! Bijgestaan door muzikanten Wilko Sterke en Frank van Kasteren geven Laura en Willem antwoord op wat het publiek echt weten wil.
Laura van Dolron: “Als ik zeg dat ik Stand-up philosopher ben, vragen mensen vaak: “Ga je dan ook met het publiek praten?” Nee, zeg ik dan en voel me een beetje betrapt. Ik praat niet met het publiek, omdat ik niet zo heel veel vertrouwen heb in publieksparticipatie, omdat de mensen die terug praten, de mensen zijn die graag gehoord willen worden en dat zijn de mensen die al genoeg aan het woord zijn, vind ik vaak. In ‘Een antwoord op alle vragen’ heb ik een vorm gevonden waarbij iedereen in het publiek onderdeel van de voorstelling is. Door hen te vragen een vraag op te schrijven, kunnen ze op een veilige manier meedoen. Wij nodigen het publiek uit om de vraag te vieren en het antwoord te vinden.
“Ik wil meer ruimte in mijn voorstellingen voor het magische hier en nu’ van het theater, omdat ik geleerd heb dat datgene wat er aan de hand is altijd belangrijker en spannender is dan wat je had bedacht. Minder voorbereiden, meer openstaan, minder bedenken, meer luisteren. In deze wereld van Instagram, botox en zorgvuldig vormgegeven facebook statussen, heb ik behoefte aan echtheid. Een echtheid die ik elke avond met het publiek zal zoeken, in hun vragen en onze antwoorden.”
In ‘Een antwoord op alle vragen’ hebben Laura, Willem, Wilco en Frank zo veel mogelijk antwoorden klaar liggen: op vragen die ze denken te krijgen, vragen die ze vrezen te krijgen en/of vragen die ze hopen te krijgen. In hun laboratorium van antwoorden worden ze iedere avond weer overvallen door de vragen van het publiek. Er zullen antwoorden zijn die passen bij de vragen, er zullen vragen niet gesteld worden waar zij wel het antwoord op hebben en er is een hulplijn van wijze mensen aanwezig. Het publiek ziet hen zoeken, worstelen en musiceren. En zo ontstaat er iedere avond live een filosofisch theaterconcert vol poëzie, denken, doen, hoop en wanhoop … en uiteindelijk is er misschien wel één antwoord dat alle vragen overstijgt!
I.s.m. Kunstencentrum Vooruit
19.03.2019
Crazywise, Documentaire van Phil Borges
Crazy…or wise?
Terwijl in oorspronkelijke culturen psychose vaak ervaren wordt als een roep naar groei, associeert de Westerse Geneeskunde dit eerder met een gebroken brein. De documentaire “Crazywise” onderzoekt of we kunnen leren van mensen die hun psychologische crisis hebben omgevormd tot een positieve transformatieve ervaring.
Naar aanleiding van deze film organiseren we een gesprek met o.a. Piet Bracke, professor Sociologie en Stijn Vanheule, professor Psychologie aan de hand van veel betekende fragmenten uit de film.
I.s.m. Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie en Departement Sociologie, UGent