Dit academiejaar tast Studium Generale de grenzen van de normaliteit af met het jaarthema:
‘Normaal!? Waar is de norm?’
In 1967 had Guy Debord het reeds over de spektakelmaatschappij. Anno 2012 is dit gegeven een feit. Zowel bedreigingen als geneugten zijn extremen geworden, waarbij normaliteit ver te zoeken lijkt. We gaan van de bankencrisis naar een eurocrisis, gevolgd door noodtijdingen over economische recessie. Het weer is nooit meer normaal. Klimaatangsten worden gevoed door voorspellingsmodellen van stijgende zeespiegels en rampscenario’s van duizendjarige stormen. Grote muziekfestivals en sportevenementen zijn de hoogmissen van het gemeenschapsgevoel. Sportpaleizen lopen vol, popconcerten zijn in kliktempo volgeboekt. God is een DJ, maar Lionel Messi blijft de voetbalgod.
Alle spektakel ten spijt, zelden is de preoccupatie met normaliteit zo groot geweest. Zo worden we overspoeld door statistieken en gemiddelden die normaal/abnormaal haarscherp aftekenen in tabellen en grafieken. Toch is de scheidingslijn tussen normaal en abnormaal vaak nogal troebel en bovendien zijn normen steeds meer onderhevig aan verschuivingen. Mode, lichaamscultuur, technologie, media en psychiatrie zijn slechts enkele domeinen waarin dat duidelijk is.
Die ogenschijnlijke verschuiving en verruiming van de normen gaat samen met een verregaande moralisering waarbij strak in de gaten wordt gehouden wie voldoet aan de ongeschreven regels van de normaliteit en hoe geremedieerd kan worden. ‘Normale’ kinderen zijn in een klas vol ‘gelabelde’ kinderen eerder uitzonderingen dan regel. In de extreem doorgetrokken lichaamscultuur is de maakbaarheid van het lijf onderworpen aan verregaande moralisering over wat kan en mag.
Studium Generale verkent deze tendens in 10 lezingen: wat is normaal/abnormaal en hoe is die tweedeling aan de orde in de maatschappij, in de kunsten en in de wetenschap? Hoe onderscheid je het ene van het andere? Waarom wordt er zoveel belang gehecht aan normaliteit, een begrip waarop je de vinger niet kan leggen? Op welke manier leidt dat tot moralisering en hoe kunnen we daarmee omgaan? Is het überhaupt een probleem dat normen verschuiven?
Deze vragen worden voorgelegd aan bevlogen, belezen en begeesterende sprekers zoals beeldend kunstenaar en auteur Charlotte Mutsaers, de auteur van ‘Digitaal is het nieuwe normaal’ Peter Hinssen, psychiater Dirk De Wachter, klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele, auteur Kristien Hemmerechts, de econoom Paul De Grauwe, de psycholoog Stijn Vanheule, Patrick Allegaert en Bart Marius van het museum Dr. Guislain. De najaarsreeks wordt afgesloten met een tweespraak tussen medisch ethicus Maartje Schermer en uroloog Piet Hoebeke over normaliteit in het medisch/technisch ingrijpen. De reeks eindigt met een groot mediadebat over de verantwoordelijkheid voor de verspectacularisering onder de titel: ‘De media heeft het (weer) gedaan!?’
10.10.2012
Charlotte Mutsaers, Normaal!? Waar is de norm?
Charlotte Mutsaers wordt gerekend tot een van de inventiefste en betoverendste schrijvers in het Nederlands taalgebied (‘Rachels rokje’, ‘Zeepijn’, ‘Paardejam’ en ‘Koetsier Herfst’). Ze is ook beeldend kunstenaar. “Zo geduldig als een schilder de materiële wereld beklopt en aftast, zo precies plooit Mutsaers haar teksten rondom concrete voorwerpen als een rok, een dennenappel of een mobiele telefoon”, zo schreef de jury van de P.C. Hooft-prijs die ze in 2010 won voor haar hele oeuvre. Met haar wonderlijke vertelkunst en haar markante persoonlijkheid is ze de uitgelezen persoon om het duo ‘normaal-abnormaal’ en de fragiele grens tussen beide te ‘bekloppen en af te tasten’.
24.10.2012
Peter Hinssen, Digitaal is het nieuwe normaal!
Peter Hinssen is een van de meest gevraagde visionairs op het vlak van de impact die technologie heeft op de maatschappij en op het bedrijfsleven in het bijzonder. Hij is naast ondernemer, adviseur, lesgever en spreker ook de auteur van ‘Digitaal is het nieuwe normaal’. Peter Hinssen analyseert in deze lezing de trends in de digitalisering van ons dagelijkse leven en toont hoe de grenzen tussen technologie en business vervagen.
07.11.2012
Dirk De Wachter, Het einde van de normaliteit.
Dirk De Wachter is psychiater-psychotherapeut. Onlangs verscheen zijn boek ‘Borderline times. Het einde van de normaliteit’. In zijn betoog toont hij aan hoe weinig verschil er is tussen patiënten en niet-patiënten. Hoe psychiatrie de spiegel is van de wereld waarin we leven. Hij stelt zich vragen zoals: zijn we allemaal ziek? Moeten we de hele wereld genezen? Was het vroeger allemaal beter?
20.11.2012
Jean-Pascal van Ypersele, Is het normaal dat het klimaat verandert? Indien niet, moeten we daar bezorgd over zijn?
Jean-Pascal van Ypersele is naast klimatoloog en hoogleraar aan de UCL ook vicevoorzitter van de Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), de organisatie van de Verenigde Naties die de risico’s van klimaatverandering evalueert. Hiervoor kreeg het IPCC in 2007 samen met Al Gore de Nobelprijs voor de Vrede. Jean-Pascal van Ypersele zal het fenomeen van de klimaatsverandering in een breder perspectief plaatsen om te duiden wat dit precies inhoudt en hoe we de gevolgen daarvan op sociaal en economisch vlak kunnen inschatten. Hij zal eveneens bespreken wat een klimaatvriendelijk beleid zou moeten inhouden en welke rol het IPCC daarbij kan spelen.
04.12.2012
Tweespraak: Maartje Schermer vs. Piet Hoebeke, Dat is toch niet normaal?! Over medisch/technisch ingrijpen in het lichaam.
Maartje Schermer, bijzonder hoogleraar Filosofie van de Geneeskunde en de Maakbaarheid van de Mens aan het Erasmus MC te Rotterdam, gaat in gesprek met Piet Hoebeke, hoogleraar Pediatrische Urologie en afdelingshoofd Urologie aan het UZ Gent. Beide sprekers zullen hun standpunten voor en tegen enhancement (mensverbetering) uitwerken aan de hand van concrete voorbeelden.
20.02.2013
Kristien Hemmerechts, De moraal van normaal.
Kristien Hemmerechts is de auteur van romans, korte verhalen, essays en columns. Ze is meter van ‘Te Gek?!’, een stichting die ijvert voor het bespreekbaar maken van psychische problemen. In haar lezing zal ze stilstaan bij de nieuwe norm die ons wordtvopgelegd: gij zult uw leven zelf in handen nemen! Gij zult het zelf betekenis geven! Voorafgaand aan de lezing, om 18u30, is er een introductiesessie voor de studenten die voor het Studium gekozen hebben als keuzevak.
06.03.2013
Patrick Allegaert & Bart Marius, Verborgen werelden: over outsiderkunst.
Patrick Allegaert is, naast docent en voorzitter van de Beoordelingscommissie theater en van de Adviescommissie Cultureel erfgoed, vooral bekend als de bevlogen bezieler en artistiek leider van Museum Dr. Guislain. Bart Marius is er wetenschappelijk medewerker. Aan de hand van veel voorbeelden gaan ze in op de relatie tussen kunst en waanzin, de fascinatie van beide werelden voor elkaar.
20.03.2013
Stijn Vanheule, Normaliteit onder de loep: over stoornisgerichte en persoonsgerichte benaderingen van psychische problemen.
Stijn Vanheule is als hoofddocent Psychoanalyse en Klinische Psychodiagostiek verbonden aan Universiteit Gent en is ook werkzaam als psychoanalyticus. In deze lezing gaat hij in op twee visies op het vaststellen van psychische problemen: een normatieve visie die vertrekt vanuit een stoornis- en ziektemodel, en een reflexieve visie die vertrekt vanuit het functioneren van een persoon.
27.03.2013
Paul De Grauwe, Is crisis de norm? Bestaat er nog een 'normale' economische groei?
Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics en onderzoeker aan het Centrum voor Europese Beleidsstudies in Brussel. Hij zal spreken over de kwetsbaarheid van de Eurozone die tot gevolg heeft dat financiële markten landen in een slecht evenwicht kunnen duwen, gekenmerkt door recessie, stijgende werkloosheid en toenemende overheidsschuld. Hij zal ook bespreken hoe de Europese overheden, inclusief de ECB, deze crisis kunnen oplossen.
De nabespreking zal gehouden worden door Frank Naert, decaan faculteit Handelswetenschappen & Bestuurskunde van HoGent.
17.04.2013
Slotdebat, De media hebben het (weer) gedaan!?
In dit debat zal er gediscussieerd worden over de ‘verspectacularisering’ van de media, de rol/verantwoordelijkheid van de media in de creatie van hypes, paniek en crisisgevoel. Er wordt stilgestaan bij de vraag of er sprake is van normvervaging in de media en of het nodig/wenselijk is dat er richtlijnen of andere grenzen gesteld worden aan de berichtgeving.
Met Tom Naegels (schrijver, columnist De Standaard), Yves Desmet (hoofdredacteur De Morgen), Jens Franssen (buitenlandjournalist VRT) en Johan Van Overtveldt (hoofdredacteur Knack en Trends).
Het debat wordt gemodereerd door Peter Decroubele (VRT nieuws) .